Jak wykreślić służebność gruntową z księgi wieczystej?

Służebność gruntowa jest jednym z ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość – zwaną służebną, w celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości – zwanej władnącą. Wykonywanie służebności polega na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w określonym zakresie z nieruchomości służebnej – obciążonej.

Szukasz numeru księgi wieczystej?
Znajdź go online na podstawie adresu nieruchomości lub numeru działki:
Ksiegiwieczyste.pl
Przekonaj się, jakie to proste!

Celem ustanowienia służebności gruntowej jest zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej. Więcej na ten temat dowiesz się z artykułu: „Służebność drogi koniecznej – jak ją ustanowić?„.

Prawo służebności regulują przepisy ujęte w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej k.c.), Art. 285-295.

Służebność gruntowa powstaje w drodze umowy, orzeczenia administracyjnego, orzeczenia sądowego lub w drodze zasiedzenia.

Służebność gruntową ujawnia się w Dziale III księgi wieczystej – „Prawa, roszczenia i ograniczenia” prowadzonej dla nieruchomości służebnej – obciążonej oraz w Dziale I księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości władnącej – „Spis praw związanych z własnością”.

Służebność dzieli się na czynną, np. służebność przejazdu czy przechodu oraz bierną, np. zakaz wznoszenia budynku ponad pewną wysokość.

Służebność gruntową można zasiedzieć (zob. Zasiedzenie służebności gruntowej – kiedy jest możliwe?).

Ujawnienie służebności w treści księgi wieczystej sprawia, że uprawniony do korzystania ze służebności jest chroniony rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych.

Kiedy możliwe jest wykreślenia służebności gruntowej z księgi wieczystej?

Wykreślenie służebności gruntowej z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości obciążonej może nastąpić w przypadku:

• wygaśnięcia służebności gruntowej wskutek niewykonywania jej przez lat dziesięć (Art. 293 k.c.),
• służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie.

Służebność gruntową można również wykreślić z księgi wieczystej, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla właściciela nieruchomości służebnej szczególnie uciążliwa, a przy tym nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. W takich przypadkach właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem (Art. 294 k.c.).

Natomiast, jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia (Art. 295 k.c.).

Jeżeli służebność gruntowa jest wpisana do księgi wieczystej i nie jest ona wykonywana przez lat dziesięć, to w myśl Art. 293 § 1 k.c, należy uznać, że służebność ta nie istnieje. 

W świetle prawa wystąpienie w/w sytuacji powoduje niezgodność pomiędzy stanem prawnym ujawnionym w treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Usunięcie powstałej niezgodności może nastąpić tylko na drodze powództwa sądowego. Wskazuje na to Art. 31, ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (dalej u.k.w.h.):

„Wpis potrzebny do usunięcia niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym może nastąpić, gdy niezgodność będzie wykazana orzeczeniem sądu lub innymi odpowiednimi dokumentami.”,

przy czym ciężar dowodu, że rzeczywisty stan prawny nieruchomości jest inny niż ujawniony w treści księgi wieczystej spoczywa na powodzie.

Powodem w sprawie wykazania niezgodności pomiędzy treścią księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym jest właściciel nieruchomości obciążonej, a pozwanym osoba, na rzecz której ustanowiono służebność gruntową.

Uzyskanie prawomocnego orzeczenia sądu nie kończy jednak sprawy.

Aby ostatecznie wykreślić służebność gruntową z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości obciążonej, właściciel nieruchomości powinien w sądzie wieczystoksięgowym właściwym dla miejsca prowadzenia księgi wieczystej dla nieruchomości obciążonej (służebnej) złożyć wniosek o wykreślenie służebności gruntowej.

Innym sposobem na wykreślenie służebności gruntowej, która utraciła dla nieruchomości wszelkie znaczenie, jest uzyskanie od właściciela nieruchomości władnącej (sąsiedniej), oświadczenia o zrzeczeniu się służebności gruntowej.

Sytuacja taka może mieć miejsce, gdy np. sąsiad nie posiada dostępu do wody pitnej, przez co musi korzystać ze studni (bądź) wodociągu znajdujących się na posesji sąsiada. W celu prawnego uregulowania dostępu do wody, właściciel nieruchomości, na której znajduje się studnia, na wniosek sąsiada – właściciela nieruchomości władnącej, złożył wniosek do sądu wieczystoksięgowego o ustanowienie odpłatnej służebności przechodu. We wniosku został zawarty warunek, że z chwilą wybudowania studni na posesji sąsiada bądź przyłączenia nieruchomości władnącej do wodociągów, ustanowioną służebność przechodu będzie można zlikwidować prawnie i faktycznie poprzez wykreślenie jej z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości służebnej oraz całkowitą rezygnację z przechodu. Tak więc, z chwilą przyłączenia nieruchomości władnącej do sieci wodociągowej, prawo przechodu przez działkę obciążoną stało się bezzasadne.

Z uwagi na powyższe, właściciel nieruchomości obciążonej wszczął starania o wykreślenie służebności z księgi wieczystej. W tym celu zwrócił się do właściciela nieruchomości władnącej, aby ten wyraził zgodę na wykreślenie służebności gruntowej z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości obciążonej. W umówionym terminie, właściciel nieruchomości władnącej stawił się u notariusza i złożył oświadczenie, w którym zrzekł się służebności gruntowej. Dokument został podpisany, a podpis notarialnie poświadczony. Dokument z podpisem notarialnie poświadczonym spełnia wymogi Art. 31 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece i stanowi podstawę wpisu do księgi wieczystej.

W każdym z wyżej wymienionych przypadków, aby sąd wieczystoksięgowy mógł wykreślić służebność gruntową z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości służebnej, do sądu musi wpłynąć wniosek o wykreślenie służebności gruntowej z księgi wieczystej.

Wniosek o wykreślenie służebności gruntowej z księgi wieczystej

Z wnioskiem o wykreślenie służebności gruntowej z księgi wieczystej powinien wystąpić właściciel nieruchomości obciążonej.

Wniosek o wykreślenie wpisu składa się w biurze podawczym sądu rejonowego właściwego dla miejsca położenia nieruchomości obciążonej, na formularzu KW-WPIS (Wniosek o wpis w księdze wieczystej).

Do wniosku należy dołączyć dokumenty świadczące o wygaśnięciu służebności gruntowej bądź dokumenty, z których będzie wynikało, że służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie.

Dołączając do wniosku kierowanego do sądu wieczystoksięgowego dokumenty należy mieć na uwadze, że sąd może dokonać wpisu (wykreślenie również jest wpisem) tylko na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym (Art. 31 u.k.w.h.). Dokumentem – załącznikiem do wniosku o wykreślenie służebności gruntowej może być także akt notarialny.

We wspomnianych przypadkach dokumentami tymi będą:

• prawomocne orzeczenie sądu o niezgodności pomiędzy stanem prawnym ujawnionym w treści księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, lub
• oświadczenie o zrzeczeniu się służebności gruntowej przez władnącego.

Do wniosku o wykreślenie służebności gruntowej należy również dołączyć dowód opłaty sądowej.

Formularz wniosku KW-WPIS można pozyskać ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości – TUTAJ (wniosek powinien być wydrukowany dwustronnie) bądź pobrać w sekretariacie sądu wieczystoksięgowego.

Formularz wniosku należy wypełnić w języku polskim, czytelnie, drukowanymi literami, bez skreśleń i poprawek, na maszynie, na komputerze lub ręcznie.

Wniosek KW-WPIS rozpoczynamy wypełniać od wprowadzenia oznaczenia Sądu i Wydziału, do którego składany jest wniosek. Następnie wprowadzamy numer księgi wieczystej, której dotyczy wniosek. Należy sprawdzić poprawność numeru księgi wieczystej. Może się, bowiem zdarzyć, że służebność była ustanawiana w czasie, gdy funkcjonowały jeszcze stare numery ksiąg wieczystych, które w wyniku migracji uległy przekształceniu w nowy elektroniczny numer. Jeżeli nie znamy nowego numer księgi wieczystej prowadzonej w systemie elektronicznym to, aby go poznać należy zadzwonić sądu wydziału wieczystoksięgowego właściwego dla miejsca położenia nieruchomości obciążonej służebnością gruntową z prośbą o podanie nowego numeru księgi wieczystej, bądź spróbować samemu przekształcić znany stary numer księgi wieczystej w nowy elektroniczny numer księgi wieczystej.

Znając prawidłowy numer księgi wieczystej prowadzonej w systemie informatycznym, można za pomocą przeglądarki ksiąg wieczystych, umieszczonej na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości pod adresem https://ekw.ms.gov.pl/ odnaleźć szukaną księgę wieczystą i sprawdzić wszystkie dokonane w niej wpisy. W Dziale III księgi wieczystej – „Prawa, roszczenia i ograniczenia”, prowadzonej dla nieruchomości służebnej, powinniśmy znaleźć wpis służebności gruntowej, którą chcielibyśmy wykreślić.

Treść żądania (wykreślenie roszczenia) wpisujemy na formularzu KW-WPIS w części o nazwie ”Wpis prawa, ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością, roszczenia lub hipoteki”.

Dołączone do wniosku dokumenty – załączniki należy wymienić w sekcji „Wykaz dokumentów dołączonych do wniosku”.

Wniosek należy podpisać własnoręcznie.

Prawidłowo sporządzony wniosek KW-WPIS możemy złożyć w biurze podawczym Wydziału Ksiąg Wieczystych, po uiszczeniu stosownej opłaty w kasie sądu lub przesłać na adres sądu rejonowego, a opłatę przelać na konto sądu prowadzącego daną księgę wieczystą. W obu przypadkach należy pamiętać o dokonaniu opłaty sądowej od wniesienia wniosku o wykreślenie służebności gruntowej i dołączeniu do wniosku dokumentów świadczących o dokonanej opłacie.

Ile kosztuje wykreślenie służebności gruntowej z księgi wieczystej?

Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (u.o.k.s.) od wniosku o wykreślenie wpisu w księdze wieczystej pobiera się połowę opłaty należnej od wniosku o wpis. Zatem, od wniosku o wykreślenie służebności gruntowej uiścimy opłatę w wysokości 100 zł (Art. 42, ust. 1 u.o.k.s).

Opłatę można uiścić w kasie sądu rejonowego bądź przelać na rachunek bankowy sądu rejonowego prowadzącego daną księgę wieczystą. Numer rachunku bankowego, na który należy przelać kwotę opłaty sądowej możemy znaleźć na stronie internetowej właściwego sądu.

Kiedy następuję fizyczne wykreślenie służebności gruntowej z księgi wieczystej?

Wniosek o wykreślenie służebności gruntowej, który wpłynął do sądu, zostaje niezwłocznie zarejestrowany w dzienniku ksiąg wieczystych. Z tą chwilą w Dziale III księgi wieczystej, w rubryce 3.1 „Wzmianka”, w kolejnych wierszach tej rubryki pojawia się data, godzina oraz minuta wpływu wniosku do sądu rejonowego.

Sama rejestracją wniosku w księdze wieczystej nie oznacza jednak wykreślenia zawartego we wniosku KW-WPIS ograniczonego prawa rzeczowego, jakim jest służebność gruntowa.

Fizyczne wykreślenie prawa służebności gruntowej następuje po zbadaniu przez sąd treści wniosku polegającego na sprawdzeniu, czy wniosek został złożony przez osobę legitymowaną do jego wniesienia, i czy przytoczone we wniosku okoliczności mogą stanowić podstawę dokonania wpisu (wykreślenia).

Badaniu podlega również forma wniosku polegająca na sprawdzeniu, czy wniosek odpowiada wymaganiom formalnym, dołączonych do niego dokumentów oraz treści księgi wieczystej. Badanie przeprowadzane jest przez sędziego sądu rejonowego bądź referendarza sądowego.

Wniosek złożony prawidłowo, bez błędów zostaje podpisany przez sędziego w formie elektronicznej.

Z chwilą wykreślenia służebności z Działu III księgi wieczystej, wykreśleniu ulega również z urzędu wzmianka o wniosku (ujęta w rubryce 3.1). W tym samym czasie wykreśleniu podlega również wpis służebności gruntowej w dziale I – Sp księgi wieczystej „Spis praw związanych z własnością” prowadzonej dla nieruchomości władnącej.

Jak długo czeka się na wykreślenie służebności gruntowej z księgi wieczystej?

Czas oczekiwania na fizyczne wykreślenie ograniczonego prawa rzeczowego z Działu III księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości obciążonej tym prawem, zależy od obłożenia sądu wieczystoksięgowego sprawami i wynosi on od jednego do nawet kilku miesięcy.

Zgodnie z treścią Art. 626 Kodeks postępowania cywilnego, sąd po dokonaniu wykreślenia służebności gruntowej, ma obowiązek przesłania do wnioskodawcy oraz uczestnika postępowania (jeżeli taki został wskazany we wniosku), zawiadomienia o dokonanym wpisie – wykreśleniu.

Na zawiadomieniu, wpisy wykreślone z księgi wieczystej, prezentowane są na polu w kolorze szarym. Zawiadomienie nie jest odpisem księgi wieczystej.

Wykreślenie służebności gruntowej na skutek podziału nieruchomości

Temat wykreślenia służebności gruntowej powstałej w wyniku podziału nieruchomości został przeze mnie omówiony w osobnym artykule: „Podział nieruchomości a służebność gruntowa„.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.
2. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
3. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.

Foto: Fotolia