Czynność wpis do księgi wieczystej reguluje Kodeks postępowania cywilnego – ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. rozdział 6, postępowanie wieczystoksięgowe oraz ustawa o księgach wieczystych i hipotece.
Jakie sytuacje prawne wymuszają obowiązek złożenia wniosku o wpis do księgi wieczystej?
Obowiązek złożenia wniosku do Sądu Wieczystoksięgowego o dokonanie wpisu do ksiąg wieczystych ciąży na właścicielu nieruchomości w sytuacji:
- uaktualnienia istniejącej księgi wieczystej,
- nabycia spadku,
- nabycia nieruchomości (wniosek o dołączenie nieruchomości do istniejącej księgi wieczystej),
- podziału nieruchomości,
- zamknięcia księgi wieczystej,
- ustanowienie służebności przesyłu bądź służebności drogi koniecznej,
- ustanowienie hipoteki,
- sprostowanie księgi wieczystej,
- przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności.
Księgi Wieczyste Online – znajdź po adresie lub numerze działki
Kto dokonuje wpisu do księgi wieczystej?
W wielu z powyższych przypadków, wpisu do księgi wieczystej może dokonać notariusz już tego samego dnia co czynność notarialna.
W reszcie przypadków wpisu do księgi wieczystej dokonuje Sąd Wieczystoksięgowy w osobie sędziego lub referendarza sądowego w postępowaniu nieprocesowym na podstawie złożonych wniosków, wyjątkowo tylko z urzędu.
Wpis do księgi jest specyficzną formą orzeczenia sądowego i jako taki podlega kontroli instancyjnej: od wpisu oraz oddalenia wniosku o wpis zarówno wnioskodawcy jak i uczestnikom postępowania wieczystoksięgowego służy apelacja do sądu okręgowego lub skarga na orzeczenie referendarza (do sądu rejonowego, w którym ten referendarz orzeka).
Przy każdej księdze wieczystej są prowadzone akta, gdzie składa się wszystkie dokumenty i pisma, które były podstawą wpisów w księdze. Akta nie są objęte zasadą pełnej jawności.
Przeczytaj: Odmowa wpisu w księdze wieczystej
Kto może złożyć wniosek o wpis do księgi wieczystej?
Wniosek o wpis do ksiąg wieczystych składa właściciel nieruchomości (osoba na rzecz, której wpis ma nastąpić) bądź osoba, której prawo winno zostać ujawnione w księdze wieczystej, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Ustawa o księgach wieczystych i hipotece, art. 35 ust. 1 (DZ.U. 1982 Nr 19 poz. 147 z późn. zm.) stanowi, że właściciel nieruchomości powinien niezwłocznie złożyć wniosek o ujawnienie swojego prawa w księdze wieczystej.
W przypadku otrzymania spadku, sąd po stwierdzeniu, że w skład spadku wchodzi nieruchomość, niezwłocznie zawiadamia o tym fakcie sąd wieczystoksięgowy.
Sąd Wieczystoksięgowy sprawdzając księgę wieczystą wprowadza do niej ostrzeżenie, iż stwierdzono niezgodność danych księgi wieczystej z rzeczywistością. Ostrzeżenie przesyła również do właściciela nieruchomości.
Sąd Wieczystoksięgowy wpisując ostrzeżenie do księgi wieczystej poucza jednocześnie właściciela o obowiązku ujawnienia spadku w księdze wieczystej. Właściciel nieruchomości w terminie miesiąca od chwili otrzymania zawiadomienia z sądu wieczystoksięgowego powinien złożyć stosowny wniosek o wpis do księgi wieczystej. Niedotrzymanie terminu złożenia wniosku przez właściciela nieruchomości wiąże się z karami finansowymi, jakie może nałożyć na niego sąd.
Od lipca 2016 r. wpis do księgi wieczystej może być również dokonany przez notariusza.
Przeczytaj: Szybki wpis do księgi wieczystej załatwi notariusz
W jaki sposób winien być składany wniosek o wpis do księgi wieczystej?
Wniosek o wpis składany jest do sądu wieczystoksięgowego na piśmie, na urzędowym formularzu KW-WPIS. Formularze dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, a także w Sądach Rejonowych Wydziałach Ksiąg Wieczystych.
Ścieżka dostępu do formularzy znajdujących się na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości biegnie w sposób następujący. Po wejściu w zakładkę „Rejestry i ewidencje”, klikamy w aplikację „Księgi wieczyste”, gdzie dotrzemy do aplikacji „Formularze wniosków stosowanych w sądach rejonowych prowadzących księgi wieczyste w systemie informatycznym”.
Po wybraniu odpowiedniego formularza możemy go wydrukować.
Po wypełnieniu formularza w kasie sądu dokonujemy stosownej opłaty w wysokości zgodnej z taryfą opłat ustaloną dla danego rodzaju wpisu.
Wypełniony formularz jest sprawdzany przez pracownika sądu.
W przypadku wątpliwości bądź niejasności przy wypełnianiu formularza możemy skorzystać z pomocy pracownika sądu.
Wysokość opłat za wpis lub wykreślenie wpisu w księdze wieczystej oraz założenie księgi wieczystej została określona w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Opłaty za dokonanie wpisu do księgi wieczystej
- Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonego prawa rzeczowego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
- Jeżeli wniosek dotyczy wpisu udziału w prawie, pobiera się część opłaty stałej proporcjonalnej do wysokości udziału, nie mniej jednak niż 100 złotych.
- Od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na podstawie dziedziczenia, zapisu lub działu spadku albo zniesienia współwłasności pobiera się jedną opłatę stałą w wysokości 150 złotych, niezależnie od liczby udziałów w tych prawach.
Dokumenty wymagane do dokonania wpisu w KW
Aby dokonać wpisu do księgi wieczystej należy do wniosku dołączyć odpowiednie dokumenty stanowiące podstawę wpisu. Dokumentami takimi mogą być orzeczenia sądu, dokumenty stwierdzające dokonanie czynności prawnej – np. akt notarialny, decyzje administracyjne, np. o wywłaszczeniu.
Wyjątkowo do wpisu ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości wystarcza oświadczenie właściciela o ustanowieniu takiego prawa.
W przypadku wpisu prawa osobistego lub roszczenia – dokumentem stanowiącym podstawę wpisu może być oświadczenie woli właściciela o ustanowieniu tego prawa albo obejmujący zgodę na wpis roszczenia. Potrzebna jest tu umowa z podpisem właściciela poświadczonym notarialnie.
Kontrola sądu podczas wpisu do KW
Podczas postępowania nieprocesowego sąd dokonuje kontroli treści wniosków, treści i formy dołączonych dokumentów oraz kontroli samej księgi wieczystej.
W przypadku wystąpienia sprzeczności pomiędzy księgą wieczystą, a dokumentem stanowiącym podstawę wpisu sąd nie może dokonać wpisu.
Jeżeli kontrola przebiegnie pomyślnie sąd dokonuje wpisu do księgi wieczystej. Nie jest przy tym wydawane odrębne postanowienie.
Z chwilą złożenia podpisu, wpis staje się jednocześnie orzeczeniem sądu. Następnie sąd zawiadamia wnioskodawcę o dokonaniu wpisu.
Obecnie projektowanie i dokonywanie wpisów do ksiąg wieczystych prowadzone jest w systemie informatycznym. Odbywa się ono za pomocą systemu wpisów do ksiąg wieczystych (SWKW), który jest jednym z podsystemów systemu informatycznego „Nowa księga wieczysta”.
Drugim podsystemem jest „Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych”.
Wpisu do ksiąg w systemie informatycznym dokonuje sąd w rubrykach, podrubrykach, polach.
Wytyczne w sprawie wpisów do ksiąg wieczystych w systemie informatycznym zostały zawarte w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz. U. z dnia 29 listopada 2013 r. poz. 1411).
Przeczytaj: Centralna Baza Ksiąg Wieczystych – kilka faktów
Foto: Unsplash.com
