Wpis do księgi wieczystej – co oznacza i jak go dokonać?

Czynność „wpis do księgi wieczystej” reguluje ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, Rozdział 6, Postępowanie wieczystoksięgowe oraz ustawa o księgach wieczystych i hipotece.

Księgi Wieczyste Online – znajdź po adresie lub numerze działki

Jakie sytuacje prawne wymuszają obowiązek złożenia wniosku o wpis w księdze wieczystej?

Obowiązek złożenia wniosku do sądu wieczystoksięgowego o dokonanie wpisu w księdze wieczystej ciąży na właścicielu nieruchomości w sytuacji:

• uaktualnienia istniejącej księgi wieczystej,
• nabycia spadku,
• nabycia nieruchomości (wniosek o dołączenie nieruchomości do istniejącej księgi wieczystej),
• podziału nieruchomości,
• zamknięcia księgi wieczystej,
• ustanowienie służebności przesyłu bądź służebności drogi koniecznej,
• ustanowienie hipoteki,
• sprostowanie księgi wieczystej,
• przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności.

Kto dokonuje wpisu do księgi wieczystej?

W wielu z powyższych przypadków, wpisu do księgi wieczystej może dokonać notariusz już tego samego dnia, co czynność notarialna.

W reszcie przypadków wpisu do księgi wieczystej dokonuje sąd wieczystoksięgowy w osobie sędziego lub referendarza sądowego w postępowaniu nieprocesowym na podstawie złożonych wniosków, wyjątkowo tylko z urzędu.

Wpis do księgi jest specyficzną formą orzeczenia sądowego i jako taki podlega kontroli instancyjnej: od wpisu oraz oddalenia wniosku o wpis zarówno wnioskodawcy jak i uczestnikom postępowania wieczystoksięgowego służy apelacja do sądu okręgowego lub skarga na orzeczenie referendarza (do sądu rejonowego, w którym ten referendarz orzeka).

Przy każdej księdze wieczystej są prowadzone akta, gdzie składa się wszystkie dokumenty i pisma, które były podstawą wpisów w księdze. Akta nie są objęte zasadą pełnej jawności.

Przeczytaj: Odmowa wpisu w księdze wieczystej

Kto może złożyć wniosek o wpis do księgi wieczystej?

Wniosek o wpis do ksiąg wieczystych składa właściciel nieruchomości (osoba na rzecz, której wpis ma nastąpić) bądź osoba, której prawo winno zostać ujawnione w księdze wieczystej, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Ustawa o księgach wieczystych i hipotece, Art. 35 ust. 1 (DZ.U. 1982 Nr 19 poz. 147 z późn. zm.) stanowi, że właściciel nieruchomości powinien niezwłocznie złożyć wniosek o ujawnienie swojego prawa w księdze wieczystej.

W przypadku otrzymania spadku, sąd po stwierdzeniu, że w skład spadku wchodzi nieruchomość, niezwłocznie zawiadamia o tym fakcie sąd wieczystoksięgowy.

Sąd wieczystoksięgowy sprawdzając księgę wieczystą wprowadza do niej ostrzeżenie, iż stwierdzono niezgodność danych księgi wieczystej z rzeczywistością. Ostrzeżenie przesyła również do właściciela nieruchomości.

Sąd Wieczystoksięgowy wpisując ostrzeżenie do księgi wieczystej poucza jednocześnie właściciela o obowiązku ujawnienia spadku w księdze wieczystej. Właściciel nieruchomości w terminie miesiąca od chwili otrzymania zawiadomienia z sądu wieczystoksięgowego powinien złożyć stosowny wniosek o wpis do księgi wieczystej. Niedotrzymanie terminu złożenia wniosku przez właściciela nieruchomości wiąże się z karami finansowymi, jakie może nałożyć na niego sąd.

Od lipca 2016 r. wpis do księgi wieczystej może być również dokonany przez notariusza.

Przeczytaj: Szybki wpis do księgi wieczystej załatwi notariusz

W jaki sposób winien być składany wniosek o wpis do księgi wieczystej?

Wniosek o wpis składany jest do sądu wieczystoksięgowego na piśmie, na urzędowym formularzu KW-WPIS. Formularze dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, a także w Sądach Rejonowych Wydziałach Ksiąg Wieczystych.

Ścieżka dostępu do formularzy znajdujących się na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości biegnie w sposób następujący. Po wejściu w zakładkę „Rejestry i ewidencje”, klikamy w aplikację „Księgi wieczyste”, gdzie dotrzemy do aplikacji „Formularze wniosków stosowanych w sądach rejonowych prowadzących księgi wieczyste w systemie informatycznym”.

Po wybraniu odpowiedniego formularza możemy go wydrukować.

Po wypełnieniu formularza w kasie sądu dokonujemy stosownej opłaty w wysokości zgodnej z taryfą opłat ustaloną dla danego rodzaju wpisu.

Wypełniony formularz jest sprawdzany przez pracownika sądu.

W przypadku wątpliwości bądź niejasności przy wypełnianiu formularza możemy skorzystać z pomocy pracownika sądu.

Wysokość opłat za wpis lub wykreślenie wpisu w księdze wieczystej oraz założenie księgi wieczystej została określona w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Opłaty za dokonanie wpisu do księgi wieczystej

1. Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonego prawa rzeczowego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
2. Jeżeli wniosek dotyczy wpisu udziału w prawie, pobiera się część opłaty stałej proporcjonalnej do wysokości udziału, nie mniej jednak niż 100 złotych.
3. Od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na podstawie dziedziczenia, zapisu lub działu spadku albo zniesienia współwłasności pobiera się jedną opłatę stałą w wysokości 150 złotych, niezależnie od liczby udziałów w tych prawach.

Dokumenty wymagane do dokonania wpisu w KW

Aby dokonać wpisu do księgi wieczystej należy do wniosku dołączyć odpowiednie dokumenty stanowiące podstawę wpisu. Dokumentami takimi mogą być orzeczenia sądu, dokumenty stwierdzające dokonanie czynności prawnej – np. akt notarialny, decyzje administracyjne, np. o wywłaszczeniu.

Wyjątkowo do wpisu ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości wystarcza oświadczenie właściciela o ustanowieniu takiego prawa.

W przypadku wpisu prawa osobistego lub roszczenia – dokumentem stanowiącym podstawę wpisu może być oświadczenie woli właściciela o ustanowieniu tego prawa albo obejmujący zgodę na wpis roszczenia. Potrzebna jest tu umowa z podpisem właściciela poświadczonym notarialnie.

Kontrola sądu podczas wpisu do KW

Podczas postępowania nieprocesowego sąd dokonuje kontroli treści wniosków, treści i formy dołączonych dokumentów oraz kontroli samej księgi wieczystej. W przypadku wystąpienia sprzeczności pomiędzy księgą wieczystą, a dokumentem stanowiącym podstawę wpisu, sąd nie może dokonać wpisu.

Jeżeli kontrola przebiegnie pomyślnie sąd dokonuje wpisu do księgi wieczystej. Nie jest przy tym wydawane odrębne postanowienie. Z chwilą złożenia podpisu, wpis staje się jednocześnie orzeczeniem sądu. Następnie sąd zawiadamia wnioskodawcę o dokonaniu wpisu.

Obecnie projektowanie i dokonywanie wpisów do ksiąg wieczystych prowadzone jest w systemie informatycznym. Odbywa się ono za pomocą systemu wpisów do ksiąg wieczystych (SWKW), który jest jednym z podsystemów systemu informatycznego „Nowa księga wieczysta”.

Drugim podsystemem jest „Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych”.

Wpisu do ksiąg w systemie informatycznym dokonuje sąd w rubrykach, podrubrykach, polach.

Wytyczne w sprawie wpisów do ksiąg wieczystych w systemie informatycznym zostały zawarte w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz. U. z dnia 29 listopada 2013 r. poz. 1411).

Przeczytaj: Jak sąd rozpatruje wniosek o wpis do księgi wieczystej

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego.
2. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.

Foto: Unsplash.com