Kilka słów o zawodzie notariusza

Zawód notariusz to jeden z bardziej szanowanych zawodów prawniczych. Zdobycie kwalifikacji notariusza wymaga wielu lat nauki, zdania kilku egzaminów oraz odbycia stażu pod opieką wytrawnego notariusza.

Księgi Wieczyste Online – znajdź po adresie lub numerze działki

Wykonywanie zawodu notariusza wiąże się z ogromną odpowiedzialnością za skutki podejmowanych czynności prawnych. Za przewinienia zawodowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawnych, uchybienia powadze lub godności zawodu, jak również za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia notariusz odpowiada dyscyplinarnie.

Wynagrodzenie za pracę notariusza to nie tylko znaczne zarobki, ale również niekwestionowany szacunek w społeczeństwie.

Zakres czynności wykonywanych przez notariusza

Zakres czynności wykonywanych przez notariusza określa Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie. Do podstawowych czynności prawnych wykonywanych przez notariusza należą:

1. sporządzanie aktów notarialnych:
   a) sporządzanie aktów poświadczenia dziedziczenia;
   b) podejmowanie czynności dotyczących europejskiego poświadczenia spadkowego;
   c) podejmowanie czynności związanych z zarządem sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej;
2. sporządzanie poświadczeń;
3. spisywanie protokołów;
4. sporządzanie protestów, weksli i czeków;
5. przyjmowanie na przechowanie pieniędzy, papierów wartościowych, dokumentów, danych na informatycznym nośniku danych, o którym mowa w przepisach o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne;
6. sporządzanie wypisów, odpisów i wyciągów dokumentów;
7. sporządzanie, na żądanie stron, projektów aktów, oświadczeń i innych dokumentów;
   7a) składanie wniosków o wpis w księdze wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu w księdze wieczystej;
8. sporządzanie innych czynności wynikających z odrębnych przepisów.

Przeczytaj: Ile kosztują usługi notariusza?

Wymagania wobec kandydatów na notariusza

Z racji wykonywania tak szerokiego zakresu czynności prawnych, każdy przyszły kandydat na notariusza powinien spełnić wymagania, określone w Ustawie z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie.

Zgodnie z treścią Art. 11 cytowanej ustawy, notariuszem może być powołany ten, kto:

1. posiada obywatelstwo polskie, obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, albo obywatelstwo innego państwa, jeżeli na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej przysługuje mu prawo podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w tych przepisach;
2. korzysta w pełni z praw publicznych i ma pełną zdolność do czynności prawnych;
3. jest nieskazitelnego charakteru i daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu notariusza;
4. Ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;
5. odbył aplikację notarialną w Rzeczypospolitej Polskiej;
6. złożył egzamin notarialny w Rzeczypospolitej Polskiej;
7. ukończył 26 lat.

Kandydata na stanowisko notariusza już po spełnieniu przez niego określonych prawem warunków i po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby notarialnej powołuje Minister Sprawiedliwości.

Każdy absolwent studiów prawniczych, który chciałby zostać notariuszem, powinien rozpocząć przygotowania do wykonywania tego zawodu poprzez odbycie szkolenia zwanego aplikacją notarialną.

Na czym polega aplikacja notarialna

Aplikacja notarialna polega na zapoznaniu się osoby po studiach prawniczych z całokształtem pracy notariusza, pracą sądów w sprawach cywilnych, gospodarczych i wieczystoksięgowych.

Aplikacja notarialna rozpoczyna się 1 stycznia każdego roku i trwa 2 lata i sześć miesięcy.

Aplikacja notarialna jest organizowana i prowadzona przez Radę Izby Notarialnej. Jest prowadzona na podstawie programu, który jest opracowywany przez Krajową Radę Notarialną.

Aplikacja notarialna jest płatna. Wysokość opłaty za aplikację określa Minister Sprawiedliwości.

Aby rozpocząć aplikację notarialną należy zdać egzamin wstępny oraz spełnić następujące wymagania:

1. posiadać obywatelstwo polskie, obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, albo obywatelstwo innego państwa, jeżeli na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej przysługuje mu prawo podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w tych przepisach;
2. móc korzystać w pełni z praw publicznych i mieć pełną zdolność do czynności prawnych;
3. cechować się nieskazitelnym charakterem i dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu notariusza;
4. mieć ukończone wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskany tytuł magistra lub ukończone zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskie.

Egzamin wstępny na aplikację notarialną składa się ze 150 pytań w formie testu, osoba zdająca musi odpowiedzieć prawidłowo na przynajmniej 100 z nich.

Egzamin notarialny

Tryb i zasady egzaminu notarialnego określa Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie. Egzamin notarialny przeprowadza komisja kwalifikacyjna. Do egzaminu notarialnego może przystąpić osoba, która ukończyła aplikację notarialną w Rzeczypospolitej Polskiej i otrzymała zaświadczenie o jej odbyciu.

Z wymagań w zakresie odbycia aplikacji notarialnej w Rzeczypospolitej Polskiej i złożenia egzaminu notarialnego w Rzeczypospolitej Polskiej, zwolnione są osoby, które w Rzeczypospolitej Polskiej:

1. uzyskały tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych;
2. zajmowały stanowisko sędziego lub prokuratora;
3. wykonywały zawód adwokata lub radcy prawnego przez okres, co najmniej 3 lat;
4. zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa przez okres, co najmniej 3 lat.

Do egzaminu notarialnego mogą przystąpić również osoby bez odbycia aplikacji notarialnej, które w Rzeczypospolitej Polskiej:

1. posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych;
2. przez okres, co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione na stanowisku referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, asystenta prokuratora, asystenta sędziego lub były zatrudnione w Sądzie Najwyższym lub w Trybunale Konstytucyjnym i wykonywały zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego;
3. po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres, co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu wykonywały na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z czynnościami wykonywanymi przez notariusza w kancelarii notarialnej;
4. po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres, co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów;
5. po ukończeniu aplikacji legislacyjnej przez okres, co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego;
6. zajmują stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa;
7. zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki, radcowski lub komorniczy;

Bez odbycia aplikacji notarialnej do egzaminu notarialnego mogą również przystąpić osoby, które przez okres, co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w międzynarodowym organie sądowym, w szczególności w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej lub Europejskim Trybunale Praw Człowieka i wykonywały zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego, przy czym osoby te muszą także spełniać wskazane powyżej w punktach: 1-4 i 7 wymagania przewidziane dla powołania na notariusza.

Wysokość opłaty za egzamin notarialny

Opłata za udział w egzaminie notarialnym jest równa 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w roku przeprowadzenia egzaminu. W 2019 roku jest to kwota 1800 zł.

Powoływanie notariuszy

Uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu notarialnego uprawnia kandydata na notariusza do złożenia do Ministra Sprawiedliwości wniosku o wyznaczenie siedziby kancelarii notarialnej. Przedmiotowy wniosek może zostać złożony w terminie do 10 lat od dnia doręczenia uchwały o wyniku egzaminu notarialnego.

Minister Sprawiedliwości powołuje notariusza i wyznacza mu siedzibę jego kancelarii po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby notarialnej.

Minister Sprawiedliwości może odmówić powołania na stanowisko notariusza tylko wtedy, gdy kandydat nie spełnia wymogów wyżej wskazanych, o których mowa w art. 11-13 ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku – Prawo o notariacie (tekst jednolity: Dz. U. Z 2014 roku, poz. 164), a także, jeżeli dotychczasowe postępowanie kandydata budzi wątpliwości, co do jego rzetelności, uczciwości lub przestrzegania wartości demokratycznego państwa prawa.

Notariusz jest obowiązany w ciągu 2 miesięcy od zawiadomienia o powołaniu uruchomić kancelarię i zgłosić o tym Ministrowi Sprawiedliwości. W razie nieuruchomienia kancelarii w wyznaczonym terminie powołanie traci moc, okoliczność tę stwierdza Minister Sprawiedliwości.

Przy powołaniu notariusz składa wobec Ministra Sprawiedliwości ślubowanie według następującej roty:

„Ślubuję uroczyście, jako notariusz powierzone mi obowiązki wypełniać zgodnie z prawem i sumieniem, dochować tajemnicy zawodowej, w postępowaniu swym kierować się zasadami godności, honoru i uczciwości.”

Minister Sprawiedliwości może upoważnić prezesa właściwego sądu apelacyjnego do przyjęcia ślubowania.

Przeczytaj: Zakup mieszkania na rynku wtórnym – notariusz, podatki i inne koszty

Odwoływanie notariuszy

Minister Sprawiedliwości odwołuje notariusza, jeżeli notariusz:

1. zrezygnował z prowadzenia kancelarii;
2. z powodu choroby lub ułomności został uznany orzeczeniem lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków notariusza lub bez uzasadnionej przyczyny odmówił poddania się ocenie niezdolności do pracy, mimo zalecenia rady właściwej izby notarialnej;
3. ukończył 70 lat;
4. został pozbawiony prawa prowadzenia kancelarii orzeczeniem sądu dyscyplinarnego;
5. ma orzeczony zakaz wykonywania zawodu na mocy prawomocnego wyroku sądu;
6. utracił prawa publiczne lub pełną zdolność do czynności prawnych.

Minister Sprawiedliwości może odwołać notariusza w wypadku, gdy charakter stwierdzonych, w wyniku wizytacji (wizytacje, co najmniej raz na 4 lata), nieprawidłowości stanowi rażącą i oczywistą obrazę przepisów prawa, a także w wypadku, gdy notariusz uzyskał dwie ujemne oceny w wyniku kolejnych wizytacji przeprowadzonych przez wizytatora samorządu notarialnego lub Ministra Sprawiedliwości.

Odwołanie następuje po zasięgnięciu opinii Rady właściwej Izby Notarialnej, wydanej na wniosek Ministra Sprawiedliwości, w terminie miesiąca od daty wpływu wniosku.

Ogłoszenia i komunikaty w sprawie egzaminów

Ogłoszenia i komunikaty w sprawie terminów egzaminów wstępnych na aplikacje notarialną oraz terminu przeprowadzenia egzaminu notarialnego ogłasza Minister Sprawiedliwości. Można je znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa:

Ogłoszenie o terminie przeprowadzenia egzaminów wstępnych na aplikację adwokacką, radcowską, notarialną oraz komorniczą w 2019 r.:

Egzaminy te odbędą się w sobotę 28 września 2019 r.:
https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/termin-przeprowadzenia-egzaminow-wstepnych-na-aplikacje-w-2019-r

Ogłoszenie o egzaminie notarialnym w 2019 r.

Egzamin odbędzie się w dniach 4 – 6 września 2019 r.:
https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/ogloszenie-o-egzaminie-notarialnym-w-2019-r

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie.
2. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 grudnia 2012 r. w sprawie wysokości opłaty egzaminacyjnej za udział w egzaminie notarialnym (Dz.U. poz. 1478 ze zm.);

Zdjęcie: Picjumbo.com