Jak odwołać pełnomocnictwo notarialne?

W przypadku, gdy nie możemy osobiście załatwić swojej sprawy, możemy skorzystać z instytucji jaką jest pełnomocnictwo, czyli wyznaczyć zaufaną osobę, która będzie mogła wykonywać w naszym imieniu określone czynności prawne. Udzielone pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, bądź wygasnąć. Odwołanie bywa również określane jako oświadczenie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa. W niniejszym artykule omawiamy procedurę odwołania pełnomocnictwa oraz sytuacje, w których pełnomocnictwo wygasa.

Szukasz numeru księgi wieczystej?
Znajdź go na podstawie adresu nieruchomości lub numeru działki:
Wejdź na Ksiegiwieczyste.pl
Sprawdź, jakie to proste!

Rodzaje pełnomocnictwa

W prawie polskim definicję pełnomocnictwa oraz jego rodzaje określa ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Zgodnie z tą ustawą rozróżnia się trzy rodzaje pełnomocnictw, do których należą:

• pełnomocnictwo ogóle,
• pełnomocnictwo rodzajowe,
• pełnomocnictwo szczególne zwane też notarialnym.

Pełnomocnictwo ogólne

Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu.

Na podstawie dotychczasowego orzecznictwa, za „czynności zwykłego zarządu uznaje się załatwianie spraw związanych z normalną eksploatacją rzeczy, pobieranie pożytków i dochodów, uprawę gruntu, konserwację, administrację i szeroko rozumianą ochronę w postaci różnych czynności zachowawczych, jak wytoczenie powództwa o ochronę własności, posiadania, o eksmisję, o zapłatę czynszu, odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia mienia lub uszkodzenia rzeczy, zawieranie umów związanych z zarządem i eksploatacją, a także ze sposobem korzystania z rzeczy przez współwłaścicieli” – Stanisław Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe,  Warszawa 2006, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis).

Pełnomocnictwo ogólne, np. w administracji, sprowadza się np. do upoważnienia pracownika firmy przez kierownika działu do odbierania lub podpisywania przez tego pracownika w imieniu upoważniającego (mocodawcy) pism urzędowych, prowadzenia w jego imieniu spraw dotyczących wybranego działu gospodarki. Pełnomocnictwo ogólne charakteryzuje się tym, że musi być udzielone na piśmie.

Pełnomocnictwo rodzajowe

Pełnomocnictwo rodzajowe obejmuje umocowanie do dokonywania czynności prawnych tylko do określonego rodzaju czynności. Pełnomocnictwo to nie jest dopuszczalne w sytuacji, gdy z mocy ustawy wymagane jest pełnomocnictwo szczególne.

Pełnomocnictwo notarialne

Pełnomocnictwo notarialne zwane tez szczególnym, obejmuje umocowanie do wyraźnie określonej czynności – np. czynności zbycia bądź nabycia nieruchomości. Pełnomocnictwo notarialne polega na przekazaniu woli mocodawcy upoważnionej osobie trzeciej, do reprezentowania w jego imieniu wykonywania czynności prawnych.

Osoba reprezentująca mocodawcę może wykonywać czynności prawne w imieniu mocodawcy, ale tylko te, które zostały ujęte w treści pełnomocnictwa.

Udzielenie pełnomocnictwa osobie trzeciej do reprezentowania mocodawcy jest oparte na zaufaniu. Pełnomocnictwo szczególne wygasa po zrealizowaniu wyszczególnionej w tym pełnomocnictwie czynności. Na przykład, jeżeli pełnomocnictwo w imieniu mocodawcy zostało udzielone osobie np. do sprzedaży danej nieruchomości, to po zakończeniu transakcji sprzedaży, udzielone pełnomocnictwo wygasa.

Pełnomocnictwo notarialne z uwagi na wartość mienia oraz ważność dokonywanych czynności prawnych przez pełnomocnika, np. przeniesienie prawa własności, udzielane jest w formie pisemnej, a jego treść jest ustalana przez notariusza. Pełnomocnictwo notarialne powinno w swej treści w sposób prosty, zrozumiały i precyzyjny określać czynność, jaką w imieniu mocodawcy ma wykonać pełnomocnik (osoba trzecia).

Pełnomocnictwo notarialne powinno obejmować następujące informacje:

• dane osobowe oraz imiona rodziców osoby udzielającej pełnomocnictwa (mocodawcy) oraz dane osobowe i imiona rodziców pełnomocnika,
• adres zamieszkania mocodawcy i pełnomocnika,
• numery PESEL obu stron pełnomocnictwa,
• numery i serie dokumentów tożsamości, np. dowodów osobistych,
• jasne i precyzyjne określenie czynności, jaką ma wykonać w imieniu mocodawcy pełnomocnik.

Pełnomocnictwo notarialne powinno być sporządzone przez notariusza w kancelarii notarialnej (chyba, że sytuacja wymaga innego miejsca).

Notariusz za sporządzenie pełnomocnictwa notarialnego pobiera opłatę, której wysokość jest zależna od ilości czynności ujętych w pełnomocnictwie, i tak:

• opłata za sporządzenie pełnomocnictwa do dokonania jednej czynności wynosi 30 zł + podatek VAT,
• opłata za sporządzenie pełnomocnictwa przy czynnościach zawierających umocowanie do dokonania więcej niż jednej czynności – 100 zł + podatek VAT.

Pełnomocnictwo może zostać odwołane bądź może wygasnąć.

Odwołanie pełnomocnictwa

Zgodnie z Art. 101. § 1. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny:

„Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa”.

Odwołanie – wypowiedzenie pełnomocnictwa może nastąpić w formie pisemnej bądź ustnie do protokołu. Takie wypowiedzenie pełnomocnictwa między stronami, a więc miedzy mocodawcą a pełnomocnikiem, jest natychmiast skuteczne.

Cofnięcie pełnomocnictwa powinno wyraźnie wskazywać, że cofa się pełnomocnictwo ogólne lub pełnomocnictwo w całości. Pełnomocnictwo ogólne może być również ograniczone, co wiąże się z upoważnieniem pełnomocnika do wykonywania tylko niektórych czynności prawnych. Tego typu cofnięcie pełnomocnictwa ogólnego może zostać przekształcone w pełnomocnictwo rodzajowe.

Odwołanie pełnomocnictwa notarialnego

Odwołanie pełnomocnictwa notarialnego powinno być sporządzone przez notariusza, na piśmie i w postaci aktu notarialnego. 

Akt notarialny obejmujący odwołanie pełnomocnictwa składa się z dwóch części:

• w pierwszej z nich notariusz wskazuje datę oraz miejsce sporządzenia aktu notarialnego, podaje również dane osobowe mocodawcy, który odwołuje udzielone pełnomocnictwo;
• w drugiej części aktu notarialnego notariusz w formie protokołu przedstawia treść odwołania pełnomocnictwa,  przy czym na wstępie protokołu mocodawca (osoba odwołująca pełnomocnictwo) wnosi o doręczenie oświadczenia pełnomocnikowi na wskazany adres, listem poleconym i za pośrednictwem odbioru.

Przykładowa treść oświadczenia przedstawia się następująco:

„Ja ………. (tu nazwisko mocodawcy) oświadczam, że odwołuję pełnomocnictwo, jakiego udzieliłam w dniu …………….. Karolinie Nowak, sporządzonego w kancelarii notarialnej notariusza ……………………… (podać nazwisko notariusza) nr Repertorium ….., w którym upoważniłam Panią Karolinę Nowak do:

– sprzedaży nieruchomości będącej moją własnością o powierzchni 14 000 m2 oznaczonej numerem geodezyjnym 1111, położonej w miejscowości Skowronki, gmina Czarci Młyn, przy ulicy Żurawiej 1, za cenę rynkową oraz do przeprowadzenia wszelkich czynności prawnych związanych ze sprzedażą tej nieruchomości.

Z dniem odebrania oświadczenia proszę Panią o zaprzestanie jakichkolwiek działań w moim imieniu ujętych w pełnomocnictwie z dnia …… Repertorium nr.

W ostatniej części protokołu aktu notarialnego notariusz oświadcza, że za czynności ujęte w akcie notarialnym została pobrana:

– taksa notarialna za doręczenie stronie przeciwnej oświadczenia wniesionego ustnie do protokołu albo wręczonego lub przesłanego notariuszowi w wysokości 40 zł (Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej) + podatek VAT w wysokości 23% [( Art. 41 ust. 1 w zw. z Art. 146 a pkt. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2021r. poz. 685)].

Złożenie oświadczenia o odwołaniu pełnomocnictwa nie zawiera uzasadnienia. Pełnomocnik po odwołaniu pełnomocnictwa ma obowiązek zwrócić – dokument pełnomocnictwa mocodawcy (Art. 102 kodeksu cywilnego).

Pełnomocnik może żądać poświadczenia wygaśnięcia pełnomocnictwa na odpisie oświadczenia.

Wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego

W przypadku wypowiedzenia pełnomocnictwa procesowego obowiązuje zasada, że wypowiedzenie przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą zawiadomienia o tym sądu, w stosunku zaś do przeciwnika i innych uczestników – z chwilą doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd (Art. 94 §1 Kodeks postępowania cywilnego).

Tak więc dopóki zawiadomienie o cofnięciu pełnomocnictwa nie zostanie doręczone przeciwnikowi procesu, pełnomocnik nie traci pełnomocnictwa do wykonywania wszelkich czynności procesowych, co do których otrzymał upoważnienie, pomimo że pełnomocnictwo, czyli stosunek prawny pomiędzy pełnomocnikiem a mocodawcą, już wygasł.

Natomiast w stosunku do sądu wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego odnosi skutek prawny z chwilą zawiadomienia sądu o tej czynności.

W myśl Ar. 94, §2 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez 14 dni, liczone od chwili wypowiedzenia pełnomocnictwa przez mocodawcę, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych.

Przepisy o odwołaniu pełnomocnictwa nic nie mówią o formie, w jakiej pełnomocnictwo powinno być wypowiedziane. Należy więc przyjąć, że zarówno mocodawca, jak i pełnomocnik procesowy, mogą wypowiedzieć pełnomocnictwo w dowolnej formie, a więc pisemnie lub ustnie do protokołu rozprawy.

Ważne jest, aby mocodawca składając w sądzie pismo o odwołanie pełnomocnictwa dołączył do niego taką ilość odpisów tego pisma, aby sąd mógł przesłać je do wszystkich uczestników postępowania. Takie postępowanie zapewne ułatwi i przyspieszy działanie sądu, a strona przeciwna, która otrzymała pismo o odwołaniu pełnomocnictwa nie może stawiać zarzutów, że nic nie wiedziała o tym fakcie.

Wygaśnięcie pełnomocnictwa

Pełnomocnictwo wygasa:

• w razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej, jednakże pełnomocnik sądowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania (Art. 96 k.p.c.),
• w postępowaniu administracyjnym i sądowo-administracyjnym – z chwilą wypowiedzenia pełnomocnictwa przez mocodawcę,
• z chwilą dokonania przez pełnomocnika określonej czynności prawnej, co do której otrzymał on pełnomocnictwo udzielone przez mocodawcę,
• z chwilą upływu terminu, na który zostało udzielone pełnomocnictwo,
• w każdym przypadku – z chwilą jego wypowiedzenia przez mocodawcę (chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku), śmierci mocodawcy lub pełnomocnika (chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa, Art. 101 k.c.).

Powodem wygaśnięcia pełnomocnictwa procesowego może być również utrata kwalifikacji radcy prawnego lub adwokata.

Przeczytaj również: Zakup nieruchomości przez pełnomocnika

Podstawa prawna i inne źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Rozdział II. Pełnomocnictwo.
2. Stanisław Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe,  Warszawa 2006, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis

Zdjęcie: Pexels.com