Dopisanie do księgi wieczystej żony/męża jako współwłaściciela nieruchomości

Joanna Opublikowano 8 kwietnia 2021

Dopisanie do księgi wieczystej małżonka polega na ujawnieniu w księdze wieczystej nowego stanu prawnego, w wyniku którego dotychczasowe prawo własności nieruchomości wpisane na rzecz jednego z małżonków staje się prawem własności na rzecz obojga małżonków na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej. Wspólność ustawowa to wspólność łączna i nie można jej określać poprzez ustanawianie wysokości udziałów, jaki przysługuje każdemu z małżonków.

Szukasz numeru księgi wieczystej?
Znajdź go na podstawie adresu nieruchomości lub numeru działki:
Wejdź na Ksiegiwieczyste.pl
Sprawdź, jakie to proste!

Czym jest współwłasność nieruchomości

Istotę współwłasności określa Art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (k.c.), zgodnie z którym, współwłasność polega na tym, że własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom.

Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych albo współwłasnością łączną. O współwłasności łącznej mówimy wówczas, gdy właścicielami nieruchomości są małżonkowie.

Może zaistnieć sytuacja, w której jeden ze współmałżonków jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego jest właścicielem mieszkania bądź domu jednorodzinnego. Jeżeli będzie miał taką wolę, to do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej jego własnością, może dopisać współmałżonka jako współwłaściciela.

Warunkiem dopisania przez męża/żonę współmałżonka do księgi wieczystej jest posiadanie przez właściciela nieruchomości tytułu prawnego do danej nieruchomości. Bowiem tylko osoba, która posiada tytuł prawny do nieruchomości, może tą nieruchomością rozporządzać, może ją sprzedać, darować bądź dopisać do księgi wieczystej współwłaściciela.

Uzyskanie tytułu prawnego do nieruchomości przez współmałżonka

Całą procedurę dopisania współmałżonka do księgi wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości, najlepiej i najbezpieczniej z prawnego punktu widzenia, powierzyć notariuszowi.

Dopisanie współmałżonka jako współwłaściciela do księgi wieczystej prowadzanej dla danej nieruchomości musi być poprzedzone uzyskaniem przez współmałżonka tytułu prawnego do nieruchomości. Przepisy prawa stanowią, że tytuł prawny do nieruchomości uzyskuje się poprzez zawarcie stosownej umowy (sprzedaży, darowizny, dożywocia) – w tym przypadku umowy darowizny sporządzonej pod rygorem nieważności (Art. 73 k.c.) w formie aktu notarialnego (Art. 158 k.c.).

Rzadziej dochodzi do dopisania współmałżonka jako współwłaściciela do istniejącej księgi wieczystej na podstawie orzeczenia sądu.

Przeczytaj: Umowa darowizny nieruchomości – notariusz, podatki i inne koszty

Czynność notariusza – jak wygląda procedura dopisania żony/męża do księgi wieczystej

Notariusz, jako osoba zaufania publicznego, sporządzi stosowne dokumenty wymagane w sądzie wieczystoksięgowym do przeprowadzenia postępowania wieczystoksięgowego, mającego na celu ujawnienie współmałżonka jako współwłaściciela w księdze wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości.

Notariusz pouczy również stawające w biurze notarialnym osoby o konieczności uiszczenia wszelkich opłat i podatków związanych z procedurą ujawnienia współmałżonka w księdze wieczystej.
Sporządzenie przez notariusza umowy darowizny wymaga przedłożenia dokumentów określających nieruchomość. Do dokumentów tych należą:

wypis z rejestru gruntów bądź budynków,
wyrys z mapy ewidencyjnej,
wydruk księgi wieczystej z Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych (wydruk może wygenerować notariusz prowadzący daną sprawę),
odpis aktu małżeństwa oraz dowody osobiste osób stawających do aktu notarialnego,
zaświadczenie wójta gminy, na obszarze której położona jest nieruchomość, o przeznaczeniu nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy.

Przedłożone przez strony aktu notarialnego dokumenty podlegają sprawdzeniu pod względem formalnym przez notariusza i w przypadku braku uwag do ich formy i treści stanowią podstawę do sporządzenia umowy darowizny w formie aktu notarialnego.

Przeczytaj: Jak uzyskać wypis z rejestru gruntów i wyrys z mapy ewidencyjnej?

Umowa darowizny w formie aktu notarialnego

Sporządzona przez notariusza umowa darowizny w formie aktu notarialnego składa się z kilku umownych części, które w swej treści obejmują określone dane.

Część pierwsza aktu notarialnego zawiera:

dane osobowe osób stawających do aktu notarialnego, a więc imiona i nazwiska oraz numery PESEL tych osób,
adres ewidencyjny nieruchomości, który powinien być zgodny z adresem ujętym w wypisie z rejestru gruntów i budynków,
opinię wójta gminy o przeznaczeniu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy, przedmiotowej (dopisywanej) nieruchomości.

Cześć druga aktu notarialnego (umowy darowizny) obejmuje wszelkie wpisy ujawnione w poszczególnych działach księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej przedmiotem darowizny.

Część trzecia aktu notarialnego (umowy darowizny) stanowi wniosek notariusza do Sądu Rejonowego Wydziału Ksiąg Wieczystych dotyczący przeniesienia prawa własności nieruchomości na rzecz obojga małżonków do ich wspólności ustawowej (Art. 79 pkt. 8 oraz Art. 92 ust. 4 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie).

Ujęty w akcie notarialnym – umowie darowizny wniosek wieczystoksięgowy do Sądu Rejonowego Wydziału Ksiąg Wieczystych powinien przyjąć przykładową treść:

1. „Wnoszę o wykreślenie w dziale II księgi wieczystej KW nr ………… prawa własności nieruchomości wpisanego na rzecz Jana Nowaka, syna Józefa i Irminy, PESEL: 1234567890”.
2. „Wnoszę o wpisanie w dziale II księgi wieczystej KW nr …………… jako właścicieli, na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej, Jana Nowaka, syna Józefa i Irminy, numer PESEL: 1234567890 oraz Janiny Nowak, córki Bartłomieja i Agnieszki, numer PESEL: 0987654321”.

Część czwarta aktu notarialnego obejmuje szczegółowo przedstawione opłaty i podatki związane ze sporządzeniem umowy darowizny w formie aktu notarialnego.

Sporządzony przez notariusza akt notarialny zawiera informację, że został on odczytany, przyjęty i podpisany. Oryginał aktu notarialnego podpisują stawający oraz notariusz.

Oryginał aktu notarialnego pozostaje w aktach notariusza przez okres 10 lat. Strony uczestniczące w sporządzeniu aktu notarialnego otrzymują wypisy aktu notarialnego.

Opłaty i podatki związane z procedurą ujawnienia współmałżonka w księdze wieczystej

Koszty sporządzenia aktu notarialnego oraz koszty związane z przeniesieniem prawa własności obciążają obdarowanego.

Do kosztów aktu notarialnego należą:

1. Taksa notarialna + podatek VAT 23%

Jej wysokość jest uzależniona od wartości mieszkania czy domu jednorodzinnego, który darowaliśmy współmałżonkowi w ramach umowy darowizny.

Wysokość maksymalnej taksy notarialnej wyniesie:

wartość przedmiotu do 3000 złotych – opłata 100 złotych,
wartość przedmiotu od 3000 złotych do maksymalnie 10 000 złotych – opłata 100 złotych + 3% naliczane od nadwyżki powyżej 3000 złotych,
wartość przedmiotu od 10 000 złotych do 30 000 złotych – opłata 310 złotych + 2% naliczane od nadwyżki powyżej kwoty 10 000 złotych,
wartość przedmiotu od 30 000 złotych do 60 000 złotych – opłata 710 złotych + 1% nadwyżki powyżej kwoty 30 000 złotych,
wartość przedmiotu od 60 000 złotych do 1 000 000 złotych – opłata 1010 złotych + 0,4% nadwyżki powyżej kwoty 60 000 złotych,
wartość przedmiotu od 1 000 000 złotych do 2 000 000 złotych – opłata 4770 złotych + 0,2% od nadwyżki powyżej kwoty 1 000 000 złotych,
wartość przedmiotu powyżej 2 000 000 złotych – opłata 6770 złotych + 0, 25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 złotych.

Opłata nie może być jednak większa niż 10 000 złotych. Jeśli darowizna jest dokonywana między osobami zaliczanymi do grona pierwszej grupy podatkowej, wtedy zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn opłata może wynieść maksymalnie 7500 złotych.

2. Podatek od czynności cywilnoprawnych

Umowa darowizny nieruchomości będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych jedynie w przypadku, gdy darowana nieruchomość będzie obciążona długami lub zobowiązaniami darczyńcy (Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych Dz. U. 2000 Nr 86 poz. 959).

3. Opłaty stałe od wniosku o wpis w księdze wieczystej

Wniosek o wpis do księgi wieczystej prawa własności podlega opłacie w wysokości 200 zł (Art. 42), natomiast wniosek o wykreślenie wpisu prawa własności stanowi połowę opłaty należnej od wniosku o wpis (Art. 46 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

4. Wypisy aktu notarialnego

Za wydane wypisy aktu notarialnego, notariusz pobiera opłatę w wysokości 6 zł za każdą rozpoczętą stronę. Za stronę uważa się tekst obejmujący nie mniej niż 25 wierszy. Koszt wydania wypisów obciąża się podatkiem VAT w wysokości 23%.

5. Podatek od spadków i darowizn

Darowizna nieruchomości podlega zupełnemu zwolnieniu z podatku od spadku i darowizn na podstawie Art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.

Dopisanie małżonka do księgi wieczystej na wniosek notariusza lub indywidualnie

Notariusz niezwłocznie po sporządzeniu aktu notarialnego, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego składa wniosek o wpis treści aktu notarialnego w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej własnością jednego ze współmałżonków.

Z chwilą złożenia wniosku przez notariusza, w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej własnością jednego ze współmałżonków, w dziale II – „Własność” w rubryce „Wzmianka” pojawia się zapis (wzmianka nie jest wpisem), data, godzina i minuta. Wzmianka informuje, że do sądu wpłynął wniosek o wpis, który po jego dokonaniu może zmienić treść księgi wieczystej w zakresie określonego żądania.

Złożenie wniosku o wpis w księdze wieczystej przez notariusza za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe uważa się za złożenie wniosku przez stronę czynności notarialnej.

Postępowanie indywidualne w sprawie złożenia wniosku do Sądu Rejonowego w sprawie dopisania małżonka do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości

Wniosek w sprawie o dopisanie współmałżonka do księgi wieczystej można złożyć również indywidualnie. Dotyczy to sytuacji, gdy sporządzony akt notarialny – umowa darowizny nie zawiera w swej treści wniosku do Sądu Rejonowego o ujawnienie w księdze wieczystej współmałżonka jako właściciela nieruchomości na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej.

Aby ujawnić w księdze wieczystej współmałżonka jako właściciela nieruchomości na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej, należy w Sądzie Rejonowym Wydziale Ksiąg Wieczystych, w którym prowadzona jest dana księga wieczysta, złożyć wniosek na formularzu KW-WPIS.

W treści żądania należy wpisać rodzaj przysługującego prawa, imię (imiona) i nazwisko (nazwiska), imię ojca i imię matki oraz numer PESEL, (jeśli został nadany) współmałżonków, którym przysługuje dane prawo na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej.

Przykład treści wniosku wieczystoksięgowego:

1. „Wnoszę o wykreślenie w dziale II księgi wieczystej KW nr ………… prawa własności nieruchomości wpisanego na rzecz Bartłomieja Kwiatka, syna Adriana i Agnieszki, numer PESEL: 1234567890.
2. „Wnoszę o wpisanie w dziale II księgi wieczystej KW nr ……… jako właścicieli na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej, Bartłomieja Kwiatka, syna Adriana i Agnieszki, numer PESEL: 1234567890 oraz Emilii Kwiatek, córki Józefiny i Karola, numer PESEL: XXXXXXX.

Sporządzony wniosek o wpis na formularzu KW-WPIS należy przedłożyć w Sądzie Rejonowym właściwym dla miejsca prowadzenia księgi wieczystej dla nieruchomości będącej własnością jednego ze współmałżonków.

Do wniosku należy dołączyć: